Bir Manipülasyon Taktiği: Kopyalama

Narsistlerin ve diğer duygusal manipülatörlerin sıkça kullandıkları yöntemlerden bir tanesi taklit etmek ve kopyalamaktır. Özellikle de ilişkinin başında narsist sizi analiz etmeye başlar. İster romantik bir ilişki olsun, ister profesyonel bir ilişki, isterse de bir arkadaşlık ilişkisi; narsist kişi bir ilişkide ne aradığınızı dikkatlice inceler ve bu inceleme doğrultusunda davranır. Eğer romantik bir ilişkide aradığınız heyecansa onlar en maceraperesttir, eğer bir dostlukta aradığınız açıklık ise onlar dünyanın en dürüst insanıdırlar. Böylece isteklerinizi ve arzularınızı kopyalar ve size geri yansıtırlar. Bunu yaparak aradığınız her şeyin onlarda olduğu izlenimini verirler.

Sadece aradığınız şeyleri değil aynı zamanda sizi de kopyalayabilirler. Bu kopyalama direkt fiziksel özellikleriniz üzerinden yapılabilir. Örneğin; sizin giyim tarzınızı, ses tonunuzu, saç şeklinizi aynen taklit edebilirler. Özellikle de aynı cinsiyetten bir narsistle olan arkadaşlık ilişkilerinde bu oldukça yaygındır. Arkadaşınız yavaş yavaş sizin kimliğinize bürünür ancak bunu öyle sinsi bir biçimde yapar ki siz onları taklit ediyor gibi bile görünebilirsiniz. Ya da sizin sevdiğiniz şeyleri kopyalayabilirler. Mesela siz yürüyüş yapmaktan hoşlanıyorsanız onlar da hoşlanır; siz bir şarkıyı dinlemekten keyif alıyorsanız, bu onların zaten en sevdikleri şarkıdır. Siz bu durumu ortak noktalarınızın çokluğu olarak yorumlayabilirsiniz ancak gerçekte olan sizdeki özelliklerin emilip size geri yansıtılmasıdır.

Sadece istekleriniz ve fiziksel özellikleriniz de değil, karakteriniz ve değerleriniz de kopyalanabilir. Siz kibar, dürüst ve adaletli bir insansınız diyelim. Onlar da öyle davranmaya başlar. Siz onlara bakıp ne kadar da harika insanlar olduklarını düşünebilirsiniz. Öte yandan onların size yansıttığı tüm bu iyi özellikler aslında sizin özelliklerinizdir. Bir narsist her şeyi kendisiyle alakalı gibi göstermekte oldukça iyidir. Siz bu iyi özelliklerin onlarla ilgili olduğunu düşünürken aslında yaptıkları size bir ayna tutup, bütün özelliklerinizi size geri yansıtmaktır.

Manipülasyon amaçlı olmasının haricinde, kopyalamanın altında 3 farklı neden daha vardır:

1- Hayatta kalma mekanizması: Duygusal manipülatörlerin çoğu, duyguları tam olarak normal insanlar gibi hissedemezler ve dolayısıyla da yansıtamazlar. Örneğin, antisosyal kişilik bozukluğuna sahip insanların duyguları oldukça yüzeyseldir. Bu nedenle çok küçük yaşlardan itibaren diğer insanlardan farklı olduklarını anlamaya başlarlar. Diğer insanlar acı, sevinç, neşe, korku gibi birçok duyguyu içlerinde yaşarken ve bu duyguları jest ve mimiklerine de yansıtırken; onlar duygusal açıdan içi boş birer kabuk gibidir. Bu nedenle antisosyal kişiler, diğer adlarıyla psikopatlar veya sosyopatlar; çevresindeki insanları dikkatlice gözlemlerler. Hangi durumlar karşısında insanlar sevinç duyuyor, hangi durumlar karşısında acı çekiyor bir bir hafızalarına atarlar. Ayrıca insanların mimiklerini kopyalamaya başlarlar. Kıskançlık durumunda hangi yüz kasının oynadığını, üzüntü durumunda gözlerin nasıl şekil aldığını öğrenir ve taklit ederler. Temelde bunların hepsi bir nevi hayatta kalma mekanizmasıdır. Çevrelerindeki insanlardan farklı oldukları anlaşılırsa, kabul görmeyeceklerinin farkındadırlar.

Ayrıca duygu eksiklikleri yüzünden vicdani değerleri de yoktur. Hiç kimse yaptıkları karşısında pişmanlık duymayan birinin yakınında olmak istemez. Bu nedenle antisosyal kişiler sosyal çevrelerde, iş hayatında, aile hayatında var olabilmek için rol yapmak ve diğer insanları kopyalamak durumundadırlar.

2- Kendi kimliklerinin olmayışı: Her insan kendince farklı, özel ve otantiktir, değil mi? Hatta bunun için bir deyimimiz de vardır: Nevi şahsına münhasır. İşte narsistler için durum biraz farklı. Bir insan düşünün ki gerçek benliği, gerçek özü hiçbir zaman tam olarak oluşmamış. Daha çok küçük yaşlardan itibaren kendini bir maskenin ardına saklamış ve hayata bu maskenin arkasından bakmış. Dışarıdan oldukça gösterişli bir maske de olsa içi aslında boş.

Dolayısıyla narsist içerideki bu boşluğu, bu kimlik eksikliğini; başka insanlardan çalarak doldurmaya çalışır. Birinin bakışını, birinin gülüşünü, başka birinin politik fikrini, ötekinin hobilerini çalarak kendini tam bir insan haline getirmeye çalışır.

3- Kıskançlık: Özel insanlar olduklarına yürekten inanan narsistler, kendileri için istedikleri bir şeye başka bir insanın sahip olduğunu gördüklerinde derinden yaralanabilir ve istedikleri şeyi kopyalama yoluna gidebilirler. Örneğin, çok düzgün bir konuşma tarzınız var diyelim. Diksiyonu düzgün ve ses tonu iyi bir insansınız. Narsist sizin ses tonunuzu ve diksiyonunuzu aynen taklit etmeye çalışır. Diğer bir örnek; çevrenizde komik bir insan olarak tanınıyorsunuzdur ve herkesten farklı bir mizah anlayışınız olduğu söyleniyordur. Narsist yine sizi kopyalar. Tam olarak sizin gibi gülüp, tam olarak sizin gibi şakalaşır. Hatta bazen sizinle tamamen aynı komik hikayeyi anlattığına bile şahit olabilirsiniz. Veya siz çok yardımsever bir insansınızdır ve bu özelliğiniz herkes tarafından takdir ediliyordur. Her ne kadar narsistin başka insanlara yardım etmek için bir motivasyonu olmasa da yardımseverliğiniz karşısında aldığınız takdir ve övgü onları çileden çıkarabilir. Bu nedenle sizin yardımseverliğinizi kopyalayıp, bu takdirin kendilerine geçmesini sağlarlar.

Eğer bir narsist sizi kopyalıyor, iyi özelliklerinizi taklit ediyor veya mimiklerinizin aynılarını yapmaya çalışıyorsa; bilin ki sizde çok istediği ama kendisinde olmayan bir özellik vardır.

Narsistin bu kopyalama ihtiyacını başka birine imrenme gibi algılamayın. İmrenme basitçe herhangi bir konuda sizden birkaç adım önde olan birini takdir etmektir ve sizde kendinizi geliştirme isteği doğurur. Başkalarının başarılarını görür ve onlardan ilham alırsınız. Herkes kendisinden daha başarılı bir insana imrenebilir ve onu rol model edinebilir. Özellikle de yaşça küçük insanlar için taklit etme ve rol model edinme bir nevi kendini bulma çabasıdır ve gayet normaldir. Burada yıkıcı bir kıskançlık bulunmaz. Sadece sizden bir konuda daha iyi olduğuna inandığınız bir insanı beğenme vardır. Umarım ben de bir gün onun gibi iyi bir yerlere gelebilirim, dersiniz. Oysa narsist, nasıl bende olmayan bir şey onlarda olabilir, diye düşünür. Kendisinden daha zeki ve yetenekli insanları görmek istemez. Onun nihai amacı sizin zekanızı ve yeteneğinizi sabote etmektir.

Birçok durumda onlar sizin özelliklerinizi kopyalar ve yavaş yavaş sizin yerinize geçerlerken, siz tam tersine kendi özelliklerinizi kaybedebilirsiniz. Diyelim ki siz her zaman düzenli egzersiz yapan ve sağlığınıza çok önem veren birisiniz. Narsist önce sizi bir şekilde bu alışkanlığınızdan uzaklaştırıp, daha sonra kendisi spor yapan ve sağlığına dikkat eden biri haline gelir. Çünkü narsist için sadece kendisine yeni bir nitelik katmak yetmeyecektir, aynı zamanda bu niteliği sizden koparıp alması da önem taşır.

Narsist veya başka bir duygusal manipülatörün kopyalaması çok rahatlıkla gözden kaçabilir. Yine de çoğu zaman duygusal açıdan olgunlaşmamış bu insanların çevresindeyken, bazı küçük sinyaller görebiliriz. Mesela farklı çevrelerde farklı kimliklere büründüklerine şahit olabiliriz veya söyledikleri ile davranışlarının hiç uyuşmadığını gözlemleyebiliriz. Hatta onların etrafındayken veya onları düşündüğümüzde midemizde kasılma, göğsümüzde sıkışma gibi fiziksel semptomlar yaşamamız da hiç olağan dışı değildir. Bu küçük sinyallere ve fiziksel uyarılara dikkat etmenizde fayda var. Özellikle de bir insanın sözleriyle davranışları uyuşmuyorsa, bu insan sizin yanınızda farklı diğer insanların yanında farklı davranıyorsa veya onunla tanıştıktan sonra kendi benliğinizi yavaş yavaş kaybettiğinizi ve onun size sizin ise ona dönüştüğünüzü düşünüyorsanız biraz uzaklaşıp olayları daha geniş bir açıdan değerlendirmenizi öneririm.

Maddi destek olmak isterseniz aşağıdaki linkten yardımcı olabilirsiniz.

https://www.patreon.com/narsistsiz/membership

Yazılara https://medium.com/@narsistsiz adresinden de ulaşabilirsiniz:

https://medium.com/t%C3%BCrkiye/bir-manip%C3%BClasyon-takti%C4%9Fi-kopyalama-dbcd272e08f1

Kaynakça:

The Wall Street Journal. “Use Mirroring to Connect With Others”. Erişim 20 Eylül, 2016. https://www.wsj.com/articles/use-mirroring-to-connect-with-others-1474394329.

Thrive After Abuse. “Red Flag of a Narcissist #4: Mirroring”. Erişim 13 Mart, 2015. https://www.thriveafterabuse.com/red-flag-4-mirroring/.

Manipülasyon taktikleri ile ilgili diğer yazılarıma da göz atabilirsiniz:

Bir Manipülasyon Taktiği: Gaslighting

Bir Manipülasyon Taktiği: Laf Salatası

Bir Manipülasyon Taktiği: Sessizlik

Bir Manipülasyon Taktiği: Uyku Yoksunluğu Yaratma